Του Λούη Περεντού
Κυκλοφόρησε το καινούργιο βιβλίο του γιατρού-ερευνητή Σωκράτη Τ. Αντωνιάδη με τίτλο «Παλαιοί Τεχνίτες της Λάρνακας». Πρόκειται για μια καλαίσθητη έκδοση 289 σελίδων, με κείμενα που αναφέρονται στους γνωστότερους εκπροσώπους 13 παλαιών επαγγελμάτων, με πολλές αδημοσίευτες φωτογραφίες και με ευρετήριο ονομάτων. Τυπώθηκε από τις εκδόσεις «Βιβλιοεκδοτική». Το εξώφυλλο -μια παλιά αδημοσίευτη φωτογραφία από το καρνάγιο της Σκάλας- επιμελήθηκε ο Παύλος Ιασονίδης. Το βιβλίο προλογίζει ο πρώην Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λάρνακας, Όθωνας Θεοδούλου, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει πως πρόκειται για «ένα βιβλίο που έλειπε από τη βιβλιογραφία των επαγγελμάτων».
Ο ίδιος ο συγγραφέας δίδει το στίγμα του βιβλίου του στο σύντομο εισαγωγικό σημείωμα: “Το βιβλίο αποτελεί φόρο τιμής στους ανθρώπους που άφησαν τη σφραγίδα τους στη φυσιογνωμία της Λάρνακας, με έργα χειρονακτικής δημιουργίας.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα ιστορικά εγχειρίδια αναφέρονται, σε επώνυμους, σε μέλη επιφανών οικογενειών ή σε ιστορικά γεγονότα μεγάλης σπουδαιότητας που σημάδεψαν την ιστορία, σε τοπικό και ευρύτερο επίπεδο. Εδώ γίνεται μια εξαίρεση. Πρωταγωνιστές δεν είναι οι μεγάλοι και οι τρανοί αλλά οι απλοί άνθρωποι του καθημερινού μόχθου, που μέσα από τις αντίξοες συνθήκες των περασμένων δεκαετιών, όπου η οικονομική ανέχεια δεν άφηνε πολλά περιθώρια επιλογών, αξιώθηκαν με την εργασία τους να αφήσουν το αποτύπωμά τους στη συλλογική μνήμη της πόλης.
Είναι με μεγάλη ικανοποίηση που γράφω γι’ αυτούς, σκεφτόμενος, πως οι απόγονοί τους μάλλον δεν θα είχαν ποτέ φανταστεί πως τα ονόματα των δικών τους ανθρώπων, θα συγκαταλέγονταν στις σελίδες κάποιου βιβλίου, με τα ανάλογα βιογραφικά στοιχεία, με αναφορά στις ιδιαιτερότητες, τα τάλαντα και τις ιδιορρυθμίες τους και τις προσωπικές πινελιές με τις οποίες χρωμάτισαν τον χωροχρόνο της μικρής κοινωνίας της Λάρνακας. Μέσα από αυτή την ανθρωπογεωγραφία της καθημερινής ζωής, το βιβλίο επιδιώκει να διασώσει ένα κράμα συναισθημάτων όχι ως στείρα προσκόλληση στο παρελθόν, αλλά ως μια τρυφερή ανάμνηση ενός παρελθόντος που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό το παρόν σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.
Κάθε χειρονακτικό επάγγελμα έχει την ξεχωριστή του αξία. Οι δυσκολίες περιγράφονται στις διηγήσεις των λίγων επιζώντων τεχνιτών ή των συγγενών τους, ενώ η δεξιότητά τους φαίνεται από τα έργα τους για τη δημιουργία των οποίων χρειάστηκε ιδρώτας, ικανότητα, πόνος και πολλή ευρηματικότητα. Έργα, που ακόμα γητεύουν τις αισθήσεις, συγκρινόμενα με τα ψυχρά βιομηχανοποιημένα προϊόντα του σήμερα.
Το βιβλίο αναφέρεται σε τεχνίτες 13 επαγγελμάτων: Αμαξουργοί, Αργυροχρυσοχόοι, Επιπλοποιοί και Καρεκλάδες, Καραβομαραγκοί, Κηροποιοί, Κωμοδρόμοι, Λιθοξόοι, Παπλωματάδες, Ράφτες και Ράφταινες, Σκαρπάρηδες και Τσαγκάρηδες, Ταλιαδόροι (ξυλογλύπτες), Τενεκετζήδες και Χαλκωματάδες. Τα περισσότερα από αυτά εξέλιπαν.
Την προσπάθεια, δυσκόλεψε ο πανδαμάτορας χρόνος, ο οποίος εξαφανίζει δυστυχώς τις πληροφορίες που δεν καταγράφηκαν όταν θα έπρεπε. Παρόλα αυτά, δεν ακυρώθηκε η αρχική ιδέα που ήταν η καταγραφή των παλαιοτέρων τεχνιτών, αυτών που γεννήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τις τέσσερις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και άνοιξαν δρόμους στους νεότερους τεχνίτες, οι οποίοι χρησιμοποιούν πλέον βιομηχανικά μέσα παραγωγής. Οι πληροφορίες διασταυρώθηκαν με τρόπο σχολαστικό και επίμονο, έτσι ώστε τα γραφόμενα να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα”.
Είναι το τέταρτο βιβλίο έρευνας του Σωκράτη Αντωνιάδη με θέμα τη γενέθλια πόλη του. Προηγήθηκαν: Τα Μεσαιωνικά κατάλοιπα στην επαρχία της Λάρνακας, Μιχαλάκης Παρίδης ο αγωνιστής-ποιητής της ελευθερίας και Η Λάρνακα του Πουρίνου.
Το βιβλίο διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία της Λάρνακας: ACADEMIC(24628401), ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ(24624367), ΓΕΩΡΓΙΑΝΑ(24818422), ΤΟΦΑΡΙΔΗ(24654912).
Στη Λευκωσία από τα βιβλιοπωλεία: ΕΛΛΑΣ(22679058), ΜΑΜ(22753536), ΣΟΛΩΝΕΙΟ (22666799), MOUFFLON(22665155).
Μια από τις πρώτες φωτογραφικές απεικονίσεις των προπυλαίων του ΓΣΖ τον Απρίλιο του 1931. Το 1927 το συμβούλιο του Γυμναστικού Συλλόγου Ζήνων που ιδρύθηκε το 1892 με το όνομα «Κιτιακός Σύλλογος», αγόρασε κομμάτι γης στην αρχή της σημερινής λεωφόρου Αρτέμιδος έναντι του ποσού των 516 λιρών για ανέγερση σταδίου. Το 1928 το ΓΣΖ παραδιδόταν στα αθλητικά νιάτα της πόλης, ενώ τον Απρίλη του ίδιου χρόνου έγιναν οι 18οι Παγκύπριοι Αγώνες. Λίγο αργότερα προστέθηκαν τα προπύλαια.
Ο Δρ. Λουτφίκ Αστζιάν γεννήθηκε το 1886 στο Χαρπέρτ. Ήταν το νεότερο παιδί των Μαρτυρός Καραμελκονιάν και Άννας Χαρουτουνιάν. Ορφάνεψε σε ηλικία 2 ετών όταν ο πατέρας του πέθανε κατά τη διάρκεια εξαγωγής δοντιού από τον κουρέα της πόλης (γι’ αυτό μάλλον έγινε οδοντίατρος). Έτσι, πήγε σε ορφανοτροφείο στην Ταρσό, στης οποίας το κολλέγιο σπούδασε, ενώ στη συνέχεια αποφοίτησε ως οδοντίατρος από την Κωνσταντινούπολη.
Το σπίτι στην Αραδίππου του Παύλου Νικολάου (Αμερικάνου) οικοδομήθηκε το 1893 (η χρονολογία ήταν γραμμένη στο υπέρθυρο). Ο Νικολάου ήταν από τους πρώτους τυροκόμους που εξήγαγε τυροκομικά προϊόντα στην Αίγυπτο. Το τυροκομείο και οι αποθήκες βρίσκονταν στο πίσω μέρος του σπιτιού. Η φωτογραφία είναι της δεκαετίας του ’30. Στον δρόμο ένα κάρο κάνει χώρο να περάσει γαϊδούρι φορτωμένο θρουμπιά. Δυο περαστικοί ντυμένοι με αστική φορεσιά παρακολουθούν, μια χωρική με κατσίκα και τα παιδιά να κοιτάζουν έκπληκτα τον φακό. Δεξιά τα πλίθινα σπίτια της παλιάς Αραδίππου. 
